Yavurcuk | - sukrubilgili.net.tr

YAVURCUK-YAVURYÜZÜ

Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneğimizin Genel Başkan Yardımcısı Avukat NAMIK Kemal Bayar, Kırım Türklerinin Kırım’daki geleneklerinden “ Yavuryüzü Günü” ile ilgili bir paylaşımda bulundu. Bu paylaşımda şunlar yazılı idi:

"Avurluğum Rusğa,

Cengilliğim özüme"

Aqay, apaqay Yavuryüzü hayırlı, üyünüz bereketli bolsun.

Miladi takvimin 100.gününe denk gelen günlerde, Kırım Tatarları da Yavuryüzü gününü kutlarmış. Hristiyanların Paskalya Bayramı ile aynı gün ya da bir gün öncesinde kutlanan bu günde Kırım Tatarları paskalya çöreğine benzeyen qolaş adında bir çörek pişirir, pirinçli et güveç ve benzeri yiyecekler pişirerek köylerde açık alanda bir araya gelip hep birlikte yermiş.

Yaşlılar mezarlık ziyareti yapar, mezarlığın yanında toplanarak Yavuryüzünü kutlar, gençler başka bir yerde toplanarak çeşitli oyun ve eğlencelerle günü geçirirmiş.

Yavuryüzü'nün en önemli eğlencesi bir gün önceden pişirilerek boyanan ve süslenen yumurtaları eğlence alanında saklayıp, onları arayıp bulmakmış. Gençler ve çocuklar bu bayramda yerde yuvarlanıp, yukarıdaki maniyi söylermiş.”

Doksanüç Harbinde ( 1878) Kırım’dan sürülen ve Kalecikkaya köyümüze yerleşen Kırım Tatarları bu güzel geleneği unutmamışlar; Kırım’da “ Yavuryüzü Günü” olarak kutlanılan gelenek , köyümüzde “ Yavurcuk” olarak kutlamaya devam ettirmişlerdir...

KALECİKKAYA KÖYÜMÜZDE YAVURCUK

Yavurcuk kutlaması hıdırellezinden bir hafta önce pazar günü topluca köyümüzün adını aldığı Kalenin yanında kutlanırdı. Köyün apakayları ( kadınlar) "Yavurcuğu" kutlayacakları pazar gününden önceki cumartesi akşamı kutlamaya katılacak fert sayısı kadar yumurtaları büyük bir kazanın içinde soğan kabuğu ve kurum ile birlikte kaynatırlardı. Soğan kabuğu ve kurum yumurtaların rengini kızıllaştırırdı.

Kızıla boyanan bu yumurtalara "Kızıl Yumurta" denirdi. Hatta köyün kartanayları (yaşlı nineler):

-Ballar "Kızıl Yumurta" cerge (yere) tüşmeyince ( düşmeyince) havalar cılınmaz (ısınmaz)" derlerdi. Bu ifadeden yumurtanın kızıl renge boyanması, havaların kızarması yani artık kışın acı soğukların bizleri terkedeceği, onun yerine sıcak havaların geleceğinin bir müjdecisi veya habercisiydi.

Kim sevinmez soğuk bir kıştan sonra havaların ısınmasını, baharın gelmesini, toprağın canlanıp, tabiatın uyanmasını. Bu sevinci de köylülerimiz "Yavurcuk" adıyla büyük bir zevkle çoluk cucuk yaşlı ve gençle hep birlikte kutlarlardı.

Yavurcuk kelimesi aslında "gavur" kelimesinin yani yabancı milletlere verilen kelimenin karşılığıdır. Kalenin aşağısında eski medeniyete ait "gavur mezarları" var. Belki de "Yavurcuk" ismi bu "gavur mezarlığından"dolayı kullanılmakta.Gerçekten de "Kalemizin" alt tarafında ki bazı çukurlardan etilere, bizanslara ait çanak çölmek çıktığı söylenmektedir.

Kalenin arkasında toplanan köylülerimiz hep bir ağızdan:

"Yavurun yavurluğu üstüne,

Cengilliğim (hafifliğim) özüme" diye mani okurlardı.

Kartanaylar kızıl yumurta ve çörekleri çocuklara, delikanlılara, kızlara dağıtırlar. Karınlar doyduktan sonra eğlenmeye başlanırdı. İlk önce yer yüzünün ısındığını anlamak amacıyla çocuklar hatta genç delikanlı ve kızlar yere yatarak yukarıdan aşağıya doğru yuvarlanarak inerlerdi. Birbirleriyle böylece yuvarlana yuvarlana yarışırlardı.

Bu eğlenceden sonra genç delikanlılar dağlardan buldukları karga yumurtalarını , karga yumurtası bulamazlarsa evlerinden getirdikleri cılk (bozulmuş) yumurtaları sevdiği kızların üzerlerine atarlardı. Genç delikanlılarca atılan cılk yumurtalar veya karga yumurtalar kızlara isabet ederse, onların elbiselerini kirletirdi, delikanlılarda başlarlardı kahkaha ile gülmeye.

Çocuklar da evlerinden getirdikleri pişmiş kızıl yumurtaların sivri taraflarını tokuşturarak "Yumurta Yarışı"yaparlardı. Yumurtası kırılmayan çocuk, kırılan yumurtaları toplardı. Yumurta atma faslından sonra genç kızlar ile genç erkekler karşılıklı şınlaşırlardı(mani söylerlerdi). Bu şınlamaların bazılarını "ŞINLAMALAR" bölümünde okuyabilirsiniz. Akşama kadar bu eğlenceler devam eder, topluluk akşam ezanından önce evlerine dağılırdı.

Köyümüzde bu "YAVURCUK" kutlaması şu anda yapılmamaktadır. Tepreş ve Hıdırellez Şenliklerimizde bu geleneğindeki yaşatmaya çalışıyoruz.

KALECİKKAYA KÖYÜ KÜLTÜR SOSYAL

YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMA DERNEĞİ

KURUCU BAŞKANI

ŞÜKRÜ BİLGİLİ